Księga Rodzaju

Czytelnia

Księga Rodzaju

W Księdze Rodzaju jest opisany początek świata i człowieka, początek grzechu - ale też początek objawienia i odkupienia (Rdz 3,15 - fragment zwany "protoewangelią"), początek rodziny, cywilizacji, narodów mówiących różnymi językami - i początek narodu wybranego.

Księga Rodzaju stanowi wstęp do Biblii. Pierwsze słowa tej księgi brzmią właśnie "na początku...". Jest to punkt wyjścia dla całej Biblii. Lektura tej księgi pozwala zrozumieć, co stało się z rodzajem ludzkim, jak doszło do upadku człowieka. Określenie tej księgi nazwą Genesis (polskie Księga Rodzaju) trafnie oddaje jej treść (w przeciwieństwie do enigmatycznego określenia "Pierwsza Księga Mojżeszowa").

Prolog Pięcioksięgu (jedenaście pierwszych rozdziałów) można uważać za wyłożenie podstawowych zasad teologii biblijnej (piszemy o nich niżej). Właśnie do Prologu można zwrócić się, szukając biblijnych odpowiedzi na pytania dotyczące Boga, człowieka i świata. Człowiek ukazany jest tutaj jako kulminacyjny punkt stworzenia podlegający jednak swojemu Stwórcy. Zanegowanie tej relacji podległości musi nieuchronnie prowadzić do nieszczęść w każdej sferze życia. Ukazana jest tutaj również Boża odpowiedź na grzech człowieka - odpowiedź zawierająca, obok idei sprawiedliwości, także ideę zbawienia. Bóg jest więc miłosierny, bliski człowiekowi. Księga Rodzaju objawia wiele aspektów Bożej natury poprzez podawanie Imion Boga - również w ten sposób Bóg pozwala się poznawać, zbliżać do siebie.

W Księdze Rodzaju pojawia się po raz pierwszy temat przymierza. Jest w niej opisane przymierze zawarte z Noem (Rdz 9) oraz przymierze zawarte z Abramem (Rdz 15), a potem już Abrahamem (Rdz 17). Przymierza te były wzajemnym zobowiązaniem między Bogiem a człowiekiem. Człowiek otrzymał od Boga widzialne znaki, potwierdzające Boże obietnice, a podejmując zobowiązanie wobec Boga zgodził się na Boże "wybranie". Opisane jest też przymierze między ludźmi: zawierają je Abraham i Abimelech (Rdz 21,22-32) oraz Jakub i Laban (Rdz 31,44-54). Znaczeniem przymierza jest podjęcie wzajemnego zobowiązania.

Teologia biblijna w Księdze Rodzaju

W Księdze Rodzaju można odnaleźć dwie ważne prawdy dotyczące sposobu stworzenia świata przez Boga:

po pierwsze Bóg stworzył świat swoim słowem i intymnym zaangażowaniem (stworzenie jest dziełem Boga)
po drugie - Bóg dokonał tego stworzenia ex nihilo, "z niczego", bez używania jakiegokolwiek uprzednio istniejącego tworzywa.

Oznacza to m.in., że stworzone przez Boga dzieła nie są tożsame z Bogiem ani nie są "emanacją" Boga. Prawda o stworzeniu ex nihilo oznacza suwerenną transcendencję Boga i całkowitą zależność wszystkich rzeczy od Niego.

Co więcej, czytamy w Księdze Rodzaju, że wszystko, co zostało stworzone - było dobre. Przekonanie o tym, że stworzenie jest dobre (wyrażone wielokrotnie np. w Rdz 1) oznacza, że jest ono nośnikiem duchowych wartości, głosząc chwałę Boga i odzwierciedlając Jego dobroć. Jest ono także zdolne do działania w kierunku realizacji celów zaplanowanych przez Boga. Upadek człowieka nie naruszył tej podstawowej dobroci stworzenia, chociaż popsuł jego doskonałość.

Człowiek został stworzony, aby panować - jest ukoronowaniem stworzenia. Podstawą niezależności człowieka od reszty stworzenia jest związek człowieka z Bogiem. Fakt dominacji człowieka nad stworzeniem jest podkreślony przez opis nadawania imion zwierzętom. Człowiek, mający panować nad naturą, jest jednak także częścią natury i Stary Testament podkreśla solidarność człowieka ze stworzeniem. Z wzajemnych związków między człowiekiem a resztą stworzenia wynika m.in. fakt ściągnięcia przekleństwa na ziemię przez grzech pierwszych ludzi - oraz (podkreślone później przez św. Pawła Apostoła) "oczekiwanie" całego stworzenia na ostateczne wybawienie człowieka.

Stworzeni na obraz Boga

Człowiek został stworzony na obraz Boga. Interesujące jest zastanowienie się, jak może to wpływać na relację człowieka do Boga. Osobiście zgadzam się z biblistami, którzy uważają, że najważniejszym celem stworzenia człowieka przez Boga na Jego własny obraz - wydaje się być oddawanie chwały Bogu, odzwierciedlanie przez człowieka charakteru samego Boga. Księga Rodzaju opisuje bliską relację człowieka z Bogiem, pewną więź, wspólnotę. W świetle starotestamentowego przekazu granica wspólnoty między Bogiem a człowiekiem była wyznaczona przez konieczność posłuszeństwa Bogu. Relacja Bóg-człowiek nie była relacją między dwoma równymi sobie stronami, przypominała raczej relację między rodzicem a dzieckiem. Bóg, jako wszechwiedzący Stwórca, określa zasady wspólnoty, a człowiek powinien tych zasad przestrzegać , jeśli chce cieszyć się Bożą obecnością. Ta prawda również dzisiaj nie straciła nic ze swojej aktualności. W swojej wolności człowiek może być nieposłuszny Bogu - ale nieposłuszeństwo zrywa jego wspólnotę z Bogiem.

Obraz Boga w człowieku zakłada osobową i odpowiedzialną egzystencję człowieka przed Bogiem. A co z ciałem (i jego pożądliwościami)? Otóż dane nam ciało jest najbardziej właściwym narzędziem duchowego życia człowieka... Narzędziem, a więc czymś, co nam służy i nad czym panujemy.
Ideę stworzenia człowieka na obraz Boga i związek tego obrazu z panowaniem można lepiej zrozumieć w świetle Nowego Testamentu, gdzie tematy panowania (również nad własnym ciałem - co wydaje się mieć związek z sensowną "służbą Bożą" chrześcijanina: Rz 12,1), miłości (zdolnej do złożenia siebie w ofierze, jak Chrystus) oraz prawdziwego uwielbienia Boga (kontekst: J 15,8 i Ga 5,22n.) są ze sobą ściśle związane.

Człowiek nie pozostał sam - obok mężczyzny pojawia się kobieta. W świetle opisu starotestamentowego ludzie zostali stworzeni do wzajemnego uzupełniania się w miłości - tylko osobowa więź jest w stanie zaspokoić najgłębsze potrzeby ludzkiej natury. Małżeństwo, przedstawione w Starym Testamencie jako podstawowa, naturalna i obdarzona Bożym błogosławieństwem relacja międzyludzka, jest obrazem miłości Boga do ludzi.
Także szersze relacje - w obrębie rodu, narodu - powinny być oparte o miłość (taki jest właściwy sens nakazów Prawa, ukazany przez Jezusa - na przykład w przypowieści o miłosiernym Samarytaninie). Godne podkreślenia jest to, że biblijnej miłości nie można utożsamiać wyłącznie z zaangażowaniem w sferze uczuciowej, ale raczej ze świadomą postawą, której ostatecznym celem jest oddawanie chwały Bogu (Stary Testament wskazuje fakt, że pełnia człowieczeństwa polega właśnie na oddawaniu chwały Bogu).

Biblia - prywatna strona o Piśmie Świętym. 2003-2024