Kanon - rozwój

Czytelnia

Rozwój kanonu biblijnego

Kanon biblijny oznacza listę ksiąg Pisma Świetego, uznanych za podstawę do wnioskowania o prawdach, niezbędnych do zbawienia - za "miarę" tych prawd (hebr. kaneh = 'miarka, kij mierniczy'). Za kanoniczne uznawano księgi rozeznawane przez Kościół jako natchnione (napisane nie z własnej woli Autorów, ale z inspiracji Boga).

Nie istnieje jeden kanon biblijny - różne kościoły i zwiazki wyznaniowe uznają za kanoniczne różne księgi Biblii, przy czym różnice dotyczą Starego Testamentu.

Jako natchnione i kanoniczne pisma Starego Testamentu Kościół Katolicki przyjął 46 Ksiąg zawartych w Septuagincie. Zostały one umieszczone w łacińskim przekładzie Biblii z IV wieku, dokonanym przez św. Hieronima - Wulgacie - stanowiącym (zwłasza po soborze trydenckim) podstawę wszystkich katolickich tłumaczeń biblijnych przez 1500 lat, aż do momentu wydania encykliki Divino Afflante Spiritu w roku 1943.

Orzeczenia Kościoła dotyczące kanonu (niżej na stronie - zestawienie dat) zwykle następowały po kwestionowaniu kanoniczności niektórych ksiąg. W XVI wieku podczas Soboru Trydenckiego w reakcji na Reformację, negującą kanon Starego Testamentu, stwierdzono i zapisano, że kanon biblijny jest niezmienny i ustalony raz na zawsze, a 'Wulgata' jest tym przekładem Biblii, którym "wszyscy autentycznie posługiwać się mają".

Warto w tym miejscu zauważyć, że Kościoły Prawosławne uznają za natchnione także księgi nieuznawane w kanonie katolickim, a protestanci negują natchnienie ksiąg deuterokanonicznych, przyjmując jako natchnione wyłącznie Pisma zaakceptowane przez judaizm. Na osobnej stronie zamieściliśmy porównanie kanonów świętych Pism judaizmu, katolicyzmu, prawosławia i protestantyzmu.

Rozwój kanonu Starego Testamentu

1000-50 przed Chr.:
Spisano wszystkie księgi Starego Testamentu
ok. 200 przed Chr.:
Powstaje Septuaginta: poczatkowo grecki przekład Pięcioksięgu, nastepnie kolejnych ksiąg Starego Testamentu
lata 30-100:
Chrześcijanie w greckojęzycznej diasporze używają jako Pisma Świętego m.in. Septuaginty (46 ksiąg). Narasta niepokój rabinów o czystość nauki i poczucie zagrożenia ze strony ekspansywnej "sekty".
ok. 90:
Uczeni rabini spotykają się w Jamni (Yavne) i decydują o uznaniu za kanoniczne dla judaizmu wyłącznie 39 Ksiąg kanonu faryzejskiego, które są w tym czasie znane w języku hebrajskim
ok. 400:
Powstaje przekład zwany Wulgatą, obejmujący 46 ksiąg Starego Testamentu: św.Hieronim tłumaczy Biblię z języka hebrajskiego (Stary Testament) i greckiego (Nowy Testament) na łacinę. Wiedząc o kanonie hebrajskim i trudnościach z jednoznacznym przyjęciem jednego wariantu tekstowego Septuaginty, ma zamiar ograniczyć się do 39 ksiąg Starego Testamentu, wyłączając zeń księgi deuterokanoniczne (Tobiasza, Judyty, 1 i 2 Machabejska, Mądrości, Syracha i Barucha), które uważa za apokryfy; jednak papież Damazy chce, by kanon obejmował 46 ksiąg Septuaginty - stąd Wulgata ma ich właśnie 46.
1536:
Marcin Luter tłumaczy Biblię z hebrajskiego i greki na język niemiecki. Zakłada, że skoro Stary Testament napisali Żydzi, należy przyjąć ich kanon. Umieszcza 7 ksiąg spoza kanonu hebrajskiego w dodatku, który tytułuje "Apokryfy".
1546:
Katolicki Sobór Trydencki potwierdza "raz na zawsze" niezmienną kanoniczność 46 ksiąg. Jest to kanon węższy niż kanon prawosławny.

Rozwój kanonu Nowego Testamentu

ok. 51-125:
W okresie siedemdziesięciu lat zostały napisane wszystkie księgi Nowego Testamentu - a w tym czasie powstały także inne, niekanoniczne pisma chrześcijańskie - na przykład Didache (ok. 70 roku), 1 List Klemensa (ok. 96), List Barnabasza (ok. 100) oraz siedem listów Ignacego Antiocheńskiego (ok. 110).
ok. 140-160:
Marcjon, rzymski przedsiębiorca, naucza o istnieniu dwóch Bogów: Jahwe - okrutnego Boga Starego Testamentu, i Abba - dobrego ojca z Nowego Testamentu. Marcjon odrzuca Stary Testament jako Pismo Święte, a z Nowego Testamentu uznaje tylko 10 listów św. Pawła i 2/3 Ewangelii św. Łukasza (jako antysemita, usuwa wszystkie wzmianki o narodowości Jezusa). "Nowy Testament" Marcjona jest pierwszym zbiorem ksiąg - zmusza to Kościół do zajęcia stanowiska odnośnie "trzonu" kanonu: czterech Ewangelii i Listów św. Pawła.
ok. 200:
Pozostałe księgi kanonu nie są jeszcze ostatecznie "oficjalnie" zaakceptowane, choć wydaje się, że panuje powszechna zgoda co do ich natchnionego charakteru: według jednego z zestawień pochodzących z Rzymu (fragment Muratoriego, ok. 200 r.), Nowy Testament składa się z 4 Ewangelii, Dziejów Apostolskich, 13 Listów św. Pawła, 3 (z 7) Listów powszechnych (1 i 2 J, Jud) oraz Apokalipsy : św. Jana i św. Piotra.
ok. 230:
Orygenes wymienia m.in. List do Hebrajczyków i List św. Jakuba jako księgi kanoniczne.
367:
Najwcześniejsza lista ksiąg Nowego Testamentu, dokładnie taka sama jak współczesna, zapisana przez Atanazego, biskupa Aleksandrii, w jego liście z okazji Wielkanocy roku 367. Ta sama lista zostanie powtórzona jeszcze kilkakrotnie w IV wieku, m.in. podczas synodu w Kartaginie.
904:
Papież Damazy w liście do jednego z biskupów wymienia wszystkie księgi Nowego Testamentu (ich kolejność jest taka sama, jak współcześnie).
1442:
Kościół potwierdza we Florencji kanoniczność 27 ksiąg Nowego Testamentu, nie orzekając o niezmienności kanonu.
1536:
W swoim przekładzie Nowego Testamentu z języka greckiego na niemiecki Luter przesuwa 4 księgi Nowego Testamentu (List do Hebrajczyków, List św. Jakuba, List św. Judy i Apokalipsa św. Jana) na koniec Biblii, uznając, że są mniej kanoniczne niż pozostałe.
1546:
Podczas Soboru Trydenckiego Kościół Katolicki potwierdza raz na zawsze kanoniczność 27 ksiąg Nowego Testamentu.

Podane tutaj zestawienie dat jest luźną adaptacją materiału umieszczonego niegdyś na stronie apologetycznej Augustine Club nowojorskiego Uniwersytetu Columbia autor - prof. Paul Hahn).

powrót na stronę Księgi Pisma Świętego

Biblia - prywatna strona o Piśmie Świętym. 2003-2024