Kerygmat

Czytelnia

Kerygmat
Głoszenie Ewangelii

Głoszenie Ewangelii - Dobrej Nowiny o Jezusie Chrystusie - jest jednym z najważniejszych zadań Kościoła. W wielu dokumentach podnoszony jest temat ewangelizacji - i reewangelizacji. Biblijny model głoszenia Dobrej Nowiny - to model dwuetapowy: w pierwszym etapie prowadzi się do nawrócenia, przemiany swojego życia, przewartościowania postaw i uznania Jezusa za najwyższą wartość - jest to etap wzbudzenia postawy wiary u pogan, którym głosi się Słowo (lub reanimacji tej wiary u wielu spośród współczesnych neopogan...). To etap głoszenia kerygmatu - podstawowego orędzia, skoncentrowanego na osobie Jezusa Chrystusa. Drugi etap - to etap nauczania, katechezy.
Na tej stronie skupimy się na kerygmacie.

Słowo "kerygma" i rozwój pojęcia "kerygmat"

Grecki rzeczownik kerygma ( khrugma ) ma znaczenie "głoszenie, ogłaszanie". Pojawia się w tekście Nowego Testamentu 9 razy, a jego forma czasownikowa karusso (khrussw) 12 razy.

Pod wpływem brytyjskiego biblisty Karola Dodda (lata 30-te XX w.) oraz jego kolegów słowo kerygma (lub kerygmat) stało sie obecnie technicznym terminem z zakresu biblistyki - terminem o precyzyjnym znaczeniu: określa ono "pierwsze głoszenie" Ewangelii w celu wzbudzenia wiary i skłonienia człowieka do stania się uczniem Jezusa w Kościele. Takie "pierwsze głoszenie" jest opisane w kilku miejscach Nowego Testamentu, zawsze według pewnego wzorca. Jest ono zawsze proste i skupione na osobie Jezusa. Dodd odróżnił od "kerygmy" późniejsze nauczanie doktryny w procesie katechizacji (użył terminu "didache"). Głoszenie kerygmy było zadaniem apostolskim, głoszenie didache - zadaniem nauczycielskim. Oczywiste jest pewne przenikanie się tych pojęć - na przykład centralnym punktem kerygmy jest krzyż Chrystusa, co nie oznacza, że jest on nieobecny w późniejszym nauczaniu; jednak są to pojęcia oznaczające dwa różne etapy przyprowadzania ludzi do Chrystusa w Kościele.

Pojęcie kerygmatu uściślano i rozwijano przez okres kilkudziesięciu lat. Prace egzegetów protestanckich z zakresu biblistyki i teologii pastoralnej, dotyczące kerygmatu, publikuje się nadal - najwięcej było ich w latach 50-tych; wiele z tych prac wiązało się z koncepcjami Rudolfa Bultmanna ("demitologizacja kerygmy") i polemiką wokół nich - nie dotyczyły one zagadnień pastoralnych.

Powtórzmy: istotą kerygmatu jest jego zwięzłość; nie ma on charakteru całościowego wprowadzenia do doktryny - ma zwrócić nawracającą się osobę ku Bogu i uczynić ją gotową na przyjęcie pełnej, zdrowej nauki.

Kerygmat był narzędziem wprowadzonym na fali posoborowej odnowy do re-ewangelizacji ochrzczonych przez katolickie ruchy odnowy katechumenatu. W Polsce ks. Franciszek Blachnicki nie wahał się korzystać z doświadczeń protestanckich - z pełnym poparciem ówczesnego kardynała krakowskiego Karola Wojtyły.

powrót na górę strony

Kerygmat: czy pasuje do katolickiej ewangelizacji?

Czy kerygmat wpisuje się w katolicki sposób myślenia o ewangelizacji? Odpowiedź jest jednoznaczna: słowo "kerygmat" w znaczeniu "pierwszego głoszenia" jest używane w dokumentach Kościoła Katolickiego (np. w adhortacji apostolskiej Catechesi tradendae oraz w materiałach z sympozjum "Kerygmat - informacja i inicjacja" Komisji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski).

Od ponad 20 lat Kościół wzywa do "nowej ewangelizacji", która stanowi proces złożony właśnie z kerygmy i katechezy. Tak pisze o tym w książce "Nowa ewangelizacja" ks. Artur Sepioło: "istnieje grupa osób uznająca, że podstawowym zadaniem reewangelizacji jest dokonanie rewizji duszpasterstwa konserwatywnego, które się opierało na sakramentalizacji. I jakby dla potwierdzenia w Catechesi tradendae odnajdujemy stwierdzenie, iż w niejednym przypadku u wielu ochrzczonych nie dokonała się nawet pierwsza ewangelizacja. Nic więc dziwnego, że Jan Paweł II uważa nową ewangelizację za pewien "wybór pastoralny".

Całościowy proces ewangelizacji zawsze musi zawierać dwa momenty:
kerygmę - która jest głoszeniem osoby Jezusa
katechezę - która jest przekazywaniem depozytu wiary.
Pietro Nonis porównał ewangelizację z momentem poczęcia, a katechizację z okresem ciąży. Porównanie takie, obok trafności co do istoty, pozwala zrozumieć, dlaczego pierwsza nie jest planowana, a druga rodzi się w bólach.

Nasz wielki błąd metodyczny w duszpasterstwie polega na kładzeniu nacisku na nauczanie i katechizowanie tych, którzy jeszcze nie poczęli (nie narodzili się na nowo). Tradycyjne duszpasterstwo "nie trafia" do ludzi, bo księża zakładają jakiś stopień wiary, gdy tymczasem większość z nas myśli, wierzy i żyje jak poganie. Podajemy wykwintne i wspaniałe potrawy w postaci doktryny, moralności i ortodoksyjnej nauki tym, którzy nie potrafią ich ugryźć. Jezus, gdy przyszedł do domu Jaira, najpierw wskrzesił jego córkę, a potem polecił dać jej jeść. Nie odwrotnie! Często nasza doktrynalna struktura jest doskonała, z tym, że jest przeznaczona dla kogoś, kto się jeszcze nie pojawił. Nowa ewangelizacja powinna więc polegać na osobistych nawróceniach ludzi uważających się za chrześcijan, ale właśnie z powodu tego przekonania i swego rodzaju przyzwyczajenia nie domyślających się wspaniałej nowości Dobrej Nowiny o zbawieniu w Jezusie Chrystusie.

Im prostszy sposób przekazu, tym lepiej. Im bardziej wspólnotowy, tym pełniej. Im więcej otwarty na Ducha Świętego, tym owocniej. "Nowa" nie jest tylko ponowną. To rzeczywiste odkrywanie nowych dróg w przepowiadaniu, w modlitwie, w życiu wspólnoty. Potrzeba zatem zrozumienia chwili obecnej, głoszenia w wolności uwypuklenia miejsca sakramentów, promowania posługi świeckich, i przezwyciężenia mentalności typu "jakoś to będzie".

W dyskusjach podczas sympozjum Komisji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski "Kerygmat - informacja i inicjacja" (zamieszczonych w biuletynie Anamnesis i dostępnych w Sieci) podkreśla się, że "głoszenie" - nie oznacza samego przekazu informacji: jego celem jest coś więcej. Tak pisze w nocie redakcyjnej bp Wacław Świerzawski: Podczas naszego Sympozjum przypomnieliśmy również nierozerwalną więź, jaka łączy kerygmat z i n i c j a c j ą. Sama informacja bowiem nie wystarcza. Konieczne jest jeszcze wtajemniczanie w głoszoną Rzeczywistość. (...) Najkrócej teza naszego Sympozjum dałaby się więc streścić w ten sposób: narzędziem kerygmatu jest informacja, ale dopełniona inicjacją. To pozornie oczywiste stwierdzenie dla wielu nie jest już oczywiste.
Polecamy lekturę tych materiałów - tym ciekawszych, że stanowiących także próbę oceny sposobów przekazywania wiary we wpółczesnej Polsce i ukazania kierunków zmian, pożądanych przez polski Kościół.

powrót na górę strony

Klasyczne ujęcia kerygmatu według opisu biblijnego

Dodd 1936 (według mów św. Piotra z Dziejów Apostolskich):
1. Nastała Pełnia Czasów, "dni ostatnie" zapowiadane przez proroków.
2. Stało się to przez narodzenie, życie, posługę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.
3. Mocą swojego zmartwychwstania Jezus został wywyższony na prawicy Ojca jako Mesjasz - Głowa nowego Ludu Bożego.
4. Duch Święty w Kościele jest znakiem obecnej mocy i chwały Chrystusa.
5. Wiek mesjański znajdzie swoje uwieńczenie w dniu powrotu Chrystusa.
6. Wezwanie do upamiętania z ofiarowaniem przebaczenia, Ducha Świętego i zbawienia.

Hoekendijk 1966 - kerygmat jest jednym z trzech atrybutów Królestwa Bożego:
(a) kerygmat (głoszenie, wyznawanie): uznanie, że Jezus jest Panem;
(b) koinonia (wspólnota, społeczność): braterstwo w Bożej Rodzinie
(c) diakonia (służba, posługa): nasza służba / misja wobec świata.

Davies 1966:
1.Jezus jest wypełnieniem proroctw ST.
2.Jezus jest Mesjaszem.
3.Posługiwanie Jeusa ukazuje jego autorytet.
4.Pasja dowodzi, że Jezus jest Mesjaszem.
5.Jezus powstał z martwych.
6.Jezus zasiadł po prawicy Ojca.
7.W dniu Pięćdziesiątnicy został dany dar Ducha.
8.Ofiarowane jest przebaczenie grzechów.
9.Jezus powróci.

Dunn 1977 (według Ewangelii synoptycznych):
1.Królestwo Boże jest bliskie (Mk 1,15; Mt 10,7; Łk 21,31)
2.Czas się wypełnił (Mt 11,5; Łk 7,22)
3.Nawracajcie sie i wierzcie w Ewangelię (Mt 11,21; Łk 10,13)
4.Propozycja wzięcia udziału.
5.Etyczne następstwa przekazu. (Mt 5,21-32; Łk 7,1-23)

Dunn 1977 (Według ewangelii Jana):
1.Uwierzyć w Ewangelię
2.Jezus Chrystus jest Synem Bożym
3.Wiara jest tożsama z życiem.

Patzia 1995:
1.Nadeszły czasy mesjańskie, zapowiadane przez proroków
2.Nadejście czasów mesjańskich zostało objawione przez życie, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa
3.Mocą swojego zmartwychwstania, Jezus jest wywyższonym Panem.
4.Obecność Ducha Świetego w Kościele jest znakiem Bożej obecności z Jego ludem
5.Chrystus powróci jako Zbawiciel i Sędzia świata
6.Wezwanie do upamiętania zawiera ofertę wybaczenia grzechów i otrzymania Ducha Świetego jako rękojmi zbawienia.

Na podstawie:
- Davies, W. D. Invitation to the New Testament. New York: Doubleday, 1966
- Dodd, Charles H. The Apostolic Preaching. 1936
- Dunn, James D. G. Unity and Diversity in the New Testament. Philadelphia, Westminster, 1977
- Hoekendijk, Johannes C. The Church Inside Out. Philadelphia, Westminster, 1966
- Patzia, Arthur G. The Making of the New Testament. Downers Gove, IVP, 1995

powrót na górę strony

Literatura tematu

Jan Paweł II. Adhortacja apostolska "Catechesi Tradendae".
Komisja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski. Materiały z sympozjum "Kerygmat - informacja i inicjacja". Sandomierz 2000.
Sepioło, Artur. Nowa Ewangelizacja. Śladami Jana Pawła II. Wydawnictwo "M".
Święcki, Jacek. Rekolekcje wielkopostne (materiał na serwesze Mateusz) oraz proponowana w rekolekcyjnych materiałach Struktura kerygmatu.

Podziękowania

Strona została opracowana pod wpływem dyskusji nad zasadnością korzystania z kerygmatu, toczącej się na forum "Apologetyki". Korzystaliśmy z bibliografii (podanej wyżej) oraz z dwóch interesujących materiałów:
pracy Nate Wilsona - jest to przegląd protestancki oparty na Biblii - The Essentials of the Kerygma: What must we Preach? (dziękujemy Autorowi za zgodę na wykorzystanie przez nas jego materiałów oraz na ich przetłumaczenie i umieszczenie w całości na naszych stronach - co być może kiedyś nastąpi...)
oraz artykułu katolickiego pisarza Philipa Trowera Kerygma, Didache and The New Evangelisation, podkreślającego komplementarność kerygmatu i koniecznej dalszej katechizacji, często negowanej przez autorów protestanckich.

Zdajemy sobie sprawę z niepełnego charakteru naszego przeglądu tematu - jeśli Ty chcesz cokolwiek dodać, zapraszamy do współpracy (kontakt).

powrót na górę strony

Biblia - prywatna strona o Piśmie Świętym. 2003-2024