• O czytaniu Pisma Świętego
  • Czy warto czytać tak trudną księgę?
  • Zachęta do czytania Biblii
  • Lectio divina szkołą słuchania
  • Jak interpretować Biblię?
  • Ojcze Nasz: egzegeza retoryczna
• Tekst współczesnej Biblii
  • Czy to na pewno ta sama Biblia?...
  • Autorzy Biblii i czas jej powstania
  • W jakich językach napisano Biblię?
• Powstawanie Biblii
  • Wpływ środowiska na postrzeganie Boga
  • Początki pisma
  • Archeologia a Biblia
  • Geografia Palestyny
  • Życie rodzinne i społeczne w NT
  • Sytuacja polityczna NT
  • Religie okresu NT
  • Judaizm w okresie NT
  • Historia biblijna
  • Zwoje z Qumran
    • Zwoje z Qumran
    • Odkrycie
    • Dokument Damasceński
    • Odkrycia ciąg dalszy
    • Zwój Świątynny
    • Zwój Miedziany
    • Klasztor
    • Kim byli mieszkańcy Qumran
    • Qumran a chrześcijaństwo
    • Zwoje a Nowy Testament
    • Co się stalo z sektą
    • Intrygi i skandale..
    • Teorie spiskowe prawdziwe?
    • Przybytek Księgi
  • Biblijne manuskrypty
• Księgi Pisma Świętego
  • Biblia hebrajska
  • Księgi Pisma Świętego
  • Księgi deuterokanoniczne
  • Rozwój kanonu biblijnego
  • Porównanie kanonów Pisma Świętego
  • Stary Testament
    • Księgi historyczne
      • Wstęp do Ksiąg historycznych
      • Świątynia jerozolimska
      • Imiona Boga w Starym Testamencie
      • Pięcioksiąg: cztery tematy
      • Księga Rodzaju
      • Księga Kapłańska
    • Księgi dydaktyczne
      • Wstęp do Ksiąg dydaktycznych
      • Księga Koheleta
      • Pieśń nad Pieśniami
    • Księgi profetyczne
      • Wstęp do Ksiąg profetycznych
      • Czas powstania ksiąg prorockich
      • Zwiastowanie prorockie w ST
      • Istota powołania prorockiego w ST
      • Interpretacja starotestamentowych proroctw
      • Księga Izajasza
  • Nowy Testament
    • Ewangelie i Dzieje Apostolskie
      • Ewangelie: Dobra Nowina
      • Dzieje Apostolskie
      • Kerygmat
    • Listy Apostolskie
      • Listy Apostolskie
      • Apostołowie
      • Kościół Apostolski
      • Piotr Apostoł
      • Paweł Apostoł
    • Apokalipsa



• Czytelnia
  • Biblia w Internecie
  • Słownik biblijny
  • Lektury dodatkowe
  • Piśmiennictwo

• Przekłady Biblii
  • Jaki powinien być przekład biblijny
  • Przekłady katolickie i przekłady protestanckie
  • Starożytne przekłady Biblii
    • Krótki opis najstarszych przekładów Biblii
    • Septuaginta
    • Pytania o Septuagintę...
    • Peszitta
    • Wulgata
  • Przekłady polskie
    • Polskie przekłady biblijne
    • Historia przekładu ks. Jakuba Wujka
    • Biblia Wujka w języku i kulturze polskiej
    • Projekt "Biblia Slavica"
    • Próbki polskich przekładów biblijnych
  • Przekłady angielskie
  • New American Bible
  • Nowa Biblia Jerozolimska
  • Revised Standard Version
  • New American Standard
  • New International Version
  • International Standard Version
• Plany czytania Biblii
  • Dlaczego "plan czytania"?
  • Biblia w jeden rok
  • Biblia w dwa lata
  • Biblia w trzy lata
  • Nowy Testament w rok
  • Wakacje z Jezusem
  • Plan Dona Finto
• Subskrypcje czytań biblijnych
  • Czytania mailem
  • Czytania sms-em
• Kursy i studia biblijne
  • Czym się zajmuje biblistyka
  • Kursy biblijne
  • Studia biblijne w Polsce
  • Nauka języków biblijnych - grecki, hebrajski
• Komputerowe programy biblijne
  • Jaki powinien być dobry program biblijny
  • Krótkie opisy programów



• Mapa strony
  • Co nowego na Stronie
  • Mapa strony
  • Linkownia
  • Polecamy te strony
  • Jak możesz uzupełnić informacje na stronie
  • Kontakt z Redakcją
  • Informacja o prawach autorskich
• Co nowego?

Manuskrypty biblijne

O opracowywaniu manuskryptów można napisać wielką księgę (patrz: wikipedia), tutaj wspomnimy krótko o paru ciekawostkach.  

Istnieje kilka bardzo starych manuskryptów biblijnych i wiele ich fragmentów, a najstarszym kompletnym tekstem Biblii jest pochodzący z IV wieku Kodeks Synajski. Jego znaczna część jest dostępna w Internecie na stronie www.codexsinaiticus.org. Kilka słów na temat Kodeksu Synajskiego znajdziesz np. na stronie Frondy. 

W starożytnych tekstach hebrajskich (np. teksty z Qumran) nie oznaczano samogłosek. Ich notację wprowadzili dopiero masoreci. Co więcej, w starożytnych tekstach biblijnych (również greckich) nie rozróżniano dużych i małych liter, nie oznaczano też odstępu między wyrazami. Możesz zobaczyć na stronie Kodeksu Synajskiego, jak wyglądał taki tekst: grecka majuskuła (wyłącznie duże litery) bez odstępów między wyrazami - stąd pewna trudność w ich odczytywaniu...

Łatwo wyobrazić sobie taki tekst również po polsku: wystarczy zamienić wszystkie litery NA DUŻE, zlikwidować odstępy między wyrazami - i jeszcze usunąć samogłoski (to dla hebrajskiego:). Cóż, tak pisano w biblijnych czasach... Polecamy takie ćwiczenie; pamiętajmy przy tym, że teksty biblijne - to teksty w obcych dla nas językach - może więc należałoby do takiego ćwiczenia wziąć jakiś tekst napisany w języku innym niż nasz ojczysty... Po tego rodzaju "przymiarce" łatwo zrozumieć, dlaczego korzystamy współcześnie z tekstów opracowanych przez specjalistów - w oparciu o ich wiedzę o starożytnych językach oraz o porównania najstarszych manuskryptów i starożytnych przekładów z hebrajskiego i greki.

Najstarsze teksty masoreckie - z oznaczeniami samogłosek - pochodzą z X wieku, są więc o 1000 lat 'młodsze' od tekstów z Qumran, jednak ich wzajemne podobieństwo jest tak duże, że część naukowców - mając możność zobaczenia po raz pierwszy tekstów qumrańskich - podejrzewała fałszerstwo.

Dwa najbardziej znane teksty masoreckie, stanowiące zestawienia ksiąg wraz z ich treścią (kodeksy), to kodeks leningradzki i kodeks z Aleppo. Ten pierwszy stanowi komplet ksiąg protokanonicznych Starego Testamentu z około 1010 roku i jest podstawą niemal wszystkich wydań krytycznych hebrajskiego Starego Testamentu, w tym także chyba najbardziej znanej edycji Biblia Hebraica Stuttgartensia. Drugi jest starszy o około 150 lat, ale niekompletny - uratowano go niemal w całości w dość niezwykłych okolicznościach w jednej z synagog w miasteczku Aleppo. Oba kodeksy są dostępne w internecie (a ich transkrypcje są dostępne m.in. w postaci modułów programów biblijnych).