- O czytaniu Pisma Świętego
- Tekst współczesnej Biblii
- Powstawanie Biblii
- Księgi Pisma Świętego
- Czytelnia
- Przekłady Biblii
- Plany czytania Biblii
- Subskrypcje czytań biblijnych
- Kursy i studia biblijne
- Komputerowe programy biblijne
- Mapa strony
- Co nowego?
Polskie przekłady Biblii
Należałoby zacząć od tego, że istnieje piękna strona w Sieci
wyczerpująco omawiająca wszystkie wydane dotychczas polskie przekłady biblijne. Są na niej
zamieszczone linki do dostępnych tekstów online tych przekładów i wiele materiałów przybliżających ich historię.
Chcąc poznać historię i charakter polskich przekładów Biblii nie sposób tej strony pominąć!
Gorąco polecamy: Biblie Polskie.pl
Biorąc do ręki polski przekład Pisma Świętego, najczęściej korzystamy z Biblii Tysiąclecia - na której języku
wychowywała się
większość z nas; jest on jakby "wkodowany" w nasz sposób religijnego myślenia i wysławiania się.
Posługiwanie się nim umożliwia nam również wspólne czytanie Pisma Świętego.
Na co dzień otwieramy również Uwspółcześnioną
Biblię Gdańską, której język nam się podoba; jest to przekład ewangeliczny, bez ksiąg deuterokanonicznych.
Dostępny jako bezpłatny moduł programu eSword jako jeden z trzech współczesnych przekładów całej Biblii na język polski.
Bardzo często korzystamy z przekładu Słowo Nowego Przymierza, choć nie porywa nas jego styl - ma on jednak dwie
ogromne zalety:
jest dostępny w niedawno wydanym drukiem formacie z obszernymi, interesującymi i bardzo ewangelicznymi komentarzami
tłumaczonymi z amerykańskiej
Fire Bible
(wydanie polskie pod dość niefortunnym tytułem "Biblia Charyzmatyków") oraz jest dostępny w naszym ulubionym programie biblijnym
eSword (jako płatny moduł,
który można zakupić na stronie Ewangelicznego Instytutu Biblijnego). Z tego drugiego powodu (ale też z racji bardzo plastycznego, współczesnego języka przedkładu!)
bardzo często korzystamy również z przekładu ks. biskupa Romaniuka - jest to Biblia Warszawsko-Praska,
udostępniona jako bezpłatny moduł w programie.
Współczesne przekłady polskie
całości Biblii, z języków oryginalnych,
*gwiazdkami* oznaczyliśmy przekłady katolickie
1965 -1999 * Biblia Tysiąclecia *
(1965, wydanie piąte 1999 - w przygotowaniu kolejne, 6 wydanie), tłumaczone z krytycznych wydań tekstu
hebrajskiego i greckiego (Biblia Hebraica Stuttgartensia, Septuaginta -
księgi deuterokanoniczne Starego Testamentu, Grecki Nowy Testament -
edycje Mercka z 1951 r. i Alanda z 1975 r.). To tłumaczenie jest
"oficjalną", liturgiczną wersją Biblii, używaną przez
kościół Katolicki w Polsce. Udostępniono online
czwarte wydanie (opracowanie Zespołu Informatyki Papieskiego Wydziału
Teologicznego UAM).
1975 * Biblia Poznańska * - czterotomowe wydanie katolickie z obszernym komentarzem, nawiązujące do pewnej tradycji: w latach 30-tych na fali "odnowy biblijnej" w Kościele ukazała się w Poznaniu pięciotomowa edycja zmodernizowanego przekładu ks. Wujka, z obszernymi komentarzami.
1975 - 1991 Biblia Warszawska - (tzw. "brytyjka"),
opracowany przez polskie środowiska protestanckie przekład wydany przez
Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne (Biblia protestancka
- Stary Testament bez ksiąg deuterokanonicznych).
W roku 1991 ukazał się znacznie uwspółcześniony w stosunku do Biblii
Warszawskiej przekład Nowego Testamentu z języka greckiego opracowany
przez polskie środowiska protestanckie. Nowy Testament z tego przekładu jest dostępny w Internecie w postaci plików
mp3 (bardzo staranne opracowanie Polskiego Związku
Niewidomych) na stronach AudioScriptures.org.
1998 * Biblia Warszawsko-Praska * w przekładzie ks.biskupa Romaniuka (pierwszy od czasu Biblii ks.Wujka przekład całości Biblii dokonany przez jedną osobę), uważana czasami za najnowocześniejszy, napisany najbardziej zrozumiałym współczesnym językiem polskim przekład z języków oryginalnych. Tekst przekładu jest dostępny online, a dzięki życzliwości Tłumacza (ks.biskupa Kazimierza Romaniuka) i mrówczej pracy jednego z polskich informatyków przekład ten jest dostępny w całości (z księgami deuterokanonicznymi, czyli w pełnym kanonie katolickim) jako nieodpłatny moduł programu biblijnego eSword.
2008 * Biblia Paulistów * - nowy przekład zlecony Towarzystwo Świętego Pawła - ma on charakter pastoralny (jest przekładem dynamicznym), informacje o nim podaje Towarzystwo Świętego Pawła
2013 * Biblia Pierwszego Kościoła * - przekład
Septuaginty autorstwa prof. Remigiusza Popowskiego.
W zakresie Starego Testamentu jest to przekład Biblii, jaką czytali chrześcijanie z diaspory, posługujący się językiem greckim.
Sam przekład jest
interesujący językowo, wzbogacony o komentarze Tłumacza i dający wgląd w rozumienie tekstu hebrajskiego
przez starożytnych tłumaczy na grekę. Nowy Testament czyta się bardzo dobrze, jest napisany pięknym współczesnym językiem polskim.
2017 Słowo Nowego Przymierza (SNP) do dość popularny w kręgach protestanckich współczesny przekład sygnowany przez Ewangeliczny Instytut Biblijny - czytamy na stronie EIB, że jest "to pierwszy przekład całej Biblii zrealizowany w środowisku polskich chrześcijan ewangelicznych".
2017 Uwspółcześniona Biblia Gdańska - udana "modernizacja" językowa Biblii Gdańskiej, wydawana przez
ewangeliczną fundację Wrota Nadziei. UBG jest dostępna online, jest też wydawana w tradycyjnej książkowej formie
w kilku formatach. Nie wszystkim musi się podobać
starodawny krój czcionki, ale językowo to bardzo dobrze brzmiący przekład,
a o jego wierności tekstom oryginalnym świadczyć może opisanie tekstu przekładu kodami Stronga
(podobnie jak w przypadku samej Biblii Gdańskiej,
od kilku lat wydawanej drukiem z wpisanymi kodami Stronga).
Taki opis Nowego Testamentu
znajdziesz np. na stronie apologetykabiblijna.pl.
Uwspółcześniona Biblia Gdańska jest dość popularna w polskich kręgach ewangelicznych; nie należy mylić tego przekładu
z innymi "modernizacjami" Biblii Gdańskiej, naszym subiektywnym zdaniem znacznie słabszymi językowo.
Jest dostępny moduł programu eSword z tym przekładem
(trochę szkoda, że obecnie - w roku 2024 - jeszcze nieopisany kodami Stronga).
2018 Biblia Ekumeniczna - pierwszy ekumeniczny przekład Biblii na język polski.
Prace nad tym przekładem zakończono w marcu 2018 roku, o czym informowano na stronie Polskiej Rady Ekumenicznej.
Jest dostępna w kilku formatach w wielu
księgarniach internetowych.
Pomyślmy teraz o historii polskich przekładów...
Najstarsze zachowane przekłady fragmentów Biblii na język polski pochodzą z XIV wieku (Psałterze). W wieku XV dokonano przekładu całego Starego Testamentu (Biblia szaroszpatacka, zachowana częściowo) i co najmniej ewangelii. Przekłady Biblii zachowane w całości do dziś pochodzą z XVI wieku (najstarszy z nich to Biblia Leopolity, 1561). Na naszej stronie piszemy kolejno: o najstarszych polskich przekładach całego Pisma Świętego, dokonanych w okresie zwanym "złotym wiekiem Biblii polskiej", o najstarszych przekładach części Pisma (m.in. o edycjach Nowego Testamentu), o współczesnych przekładach polskich oraz o perspektywach najbliższych lat. Krótkie "próbki" tekstów dziesięciu polskich przekładów podajemy na następnej stronie.
Przekłady całego Pisma Świętego
1561 Biblia Leopolity - pierwszy drukowany polski przekład całej Biblii. Tłumaczono z Wulgaty na zlecenie rodziny Szarffenbergów, autorem przekładu był ks. Jan Nicz ze Lwowa (pseudonim Leopolita = "Lwowianin"), wykładowca m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Przekład ten jest też znany jako Biblia Szarffenbergowska (jako że przekładu dokonano na zlecenie Marka i jego syna Stanisława Szarffenbergów). Przekład dedykowano Zygmuntowi Augustowi. Ręcznie przepisywany przekład Nowego Testamentu z tej Biblii był popularny wcześniej (od roku 1556). Przekład ten uchodzi za niezbyt udany pod względem językowym. W ramach projektu Biblia Slavica wykonano reedycję Biblii Leopolity.
1563 Biblia
Brzeska - pierwszy przekład całości Biblii z
języków oryginalnych. Przepięknie wydany przekład protestancki
(kalwini), zlecony przez księcia Mikołaja Radziwiłła (stąd bywa
nazywana Biblią Radziwiłłowską), dedykowany królowi
Zygmuntowi Augustowi. Przekład obejmował także księgi
deuterokanoniczne. Biblia Brzeska jest pierwszą polską Biblią z podaną
numeracją wersetów. Nowy Testament jest dostępny online
dzięki pracy grupy pasjonatów. Na stronie czytamy m.in.
"nawrócony na katolicyzm syn Radziwiłła wykupił znaczną
część nakładu Biblii Brzeskiej i spalił publicznie"... Jest to przekład
pisany piękną polszczyzną, który czyta się przyjemnie
również dzisiaj. Przekład ten jest przykładem nowoczesnego
(choć sięgającego starożytności...) podejścia komunikacyjnego, zgodnie
z którym ważniejsze od przekładania "słowo w
słowo" jest właściwe oddanie sensu zdań.
Niedawno
ukazało się wydanie uwspółcześnionej transkrypcji Biblii
Brzeskiej (Kalwin Institute 2003). Reedycja Biblii Brzeskiej w
oryginalnym brzmieniu została wykonana w ramach projektu Biblia Slavica.
1574 Biblia Nieświeska - przekład ariańskiego pastora Szymona Budnego z języków oryginalnych. Powodem podjęcia pracy przez Budnego była chęć lepszej wierności oryginalnemu tekstowi (podejście filologiczne). Stary Testament tłumaczono z hebrajskiego. Językowo uważana za dużo słabszą od Biblii Brzeskiej (m.in. liczne hebraizmy). Reedycję Biblii Nieświeskiej wykonano w ramach projektu Biblia Slavica.
1599 Biblia ks. Jakuba Wujka (dedykujemy jej osobną stronę) - piękny język tego przekładu może podobać się i dzisiaj. Ukazały się niedawno edycje transkrypcji "B" tego przekładu. Rewizja tego przekładu (tzw. "neowujek") ukazała się w latach 30-tych i była reedytowana po wojnie (Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy). Skany tego są dostępne online na stronach Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej.
1632
Biblia Gdańska -
przekład zlecony przez zbory luterańskie Danielowi Mikołajewskiemu.
Tłumaczona w latach 1604-1632 z języków oryginalnych.
Przekład obejmuje także księgi deuterokanoniczne (zwane przez
protestantów apokryfami Starego Testamentu; umieszczono je
między Starym a Nowym Testamentem). Niezwykle wierny językowi
oryginałów (a właściwie: ich rekonstrukcji znanych w XVII
wieku), jest chyba najlepszą polskojęzyczną ilustracją zastosowania w
tłumaczeniu Biblii podejścia filologicznego (zasady formalnej
równoważności).
Bardzo ciekawy i piękny (w
naszym subiektywnym odczuciu) jest język tego przekładu; nie dziwi
wcale, że jest to przekład, z którego i dzisiaj korzysta
wielu chrześcijan.
Ciekawym faktem z historii tego przekładu
jest zakaz jego czytania przez katolików, wydany przez
Prymasa Jana Wężyka (jako przekładu nieautoryzowanego przez
Kościół Katolicki).
Współcześnie
wydawana Biblia Gdańska to wersja z poprawkami językowymi (rewizja)
z 1738 roku, znana też jako Biblia Królewiecka, z Nowym
Testamentem poprawianym jeszcze raz w 1881 roku ("rewizja warszawska").
Ostatnie znane nam wydanie z księgami deuterokanonicznymi miało miejsce
w 1913 roku w Halles. Bez tych ksiąg wydaje Biblię Gdańską od ponad 100
lat Towarzystwo Biblijne w Polsce (dawniej Brytyjskie i Zagraniczne
Tow.Biblijne; ostatnie wydanie - w 1989 roku). Do czasu opracowania
zupełnie nowego przekładu - Biblii Warszawskiej - Biblia Gdańska miała
dla polskiej społeczności ewangelickiej podobne znaczenie, jak Biblia
ks.Wujka dla społeczności katolickiej. Biblia Gdańska jest dostępna w
Sieci online (np. na stronie Biblii
Internetowej), jako skany
oryginalnego wydania z 1632 roku (egzemplarz Biblioteki
Wirtemberskiej) oraz jako moduł wielu programów
biblijnych (m.in. wszystkich programów
polskojęzycznych).
Interesujące, obszerne materiały na temat
Biblii Gdańskiej można znaleźć w serwisie Luteranie Online - polecamy
dwa artykuły, przedstawiające historię przekładu i jego opis: Studium o Biblii Gdańkiej
ks.doktora Tadeusza Wojaka, oraz Geneza
i charakter Biblii Gdańskiej ks.prof.doktora Jana Szerudy.
Warto wiedzieć, że w 2017 roku wydano uwspółcześnioną wersję Biblii Gdańskiej,
którą czyta się bardzo dobrze i o której wspomnieliśmy wyżej.
Pięć polskich przekładów całego Pisma Świętego z okresu zwanego "złotym wiekiem Biblii polskiej": 1561 Biblia
Leopolity*
* reprinty tych przekładów sa dostępne w ramach Projektu Biblia Slavica |
Przekłady fragmentów Pisma Świętego
XV w. - Psałterz floriański, najstarszy znany polski fragment przekładu Biblii, Księga Psalmów z początków XIV wieku, rękopis oparty na niezachowanych wcześniejszych przekładach (niektórzy wspominają o hipotetycznym XIII - wiecznym "Psałterzu św. Kingi"). Prace nad Psałterzem rozpoczęły się około roku 1398, prawdopodobnie z fundacji królowej Jadwigi (pierwszej żony Władysława Jagiełły).
1453- Biblia Królowej Zofii: pod koniec XV wieku ukończono pierwszy tom tłumaczenia Biblii dla królowej Zofii (czwartej żony Władysława Jagiełły). Przekład były dokonywany z Wulgaty w oparciu o wcześniejsze przekłady czeskie. Z Biblii królowej Zofii znanej jako Biblia szaroszpatacka zachowało się do II wojny światowej 185 kart, a na nich Stary Testament do księgi Estery. Odnaleziono także fragmenty dalszych ksiąg Starego Testamentu, natomiast prawdopodobnie nie przełożono Nowego Testamentu - stąd nie można tego przekładu uznać za pierwszy polski przekład całej Biblii. Interesujący artykuł na temat Biblii królowej Zofii (i innych staropolskich rękopisów biblijnych) autorstwa ks. Piotra Ostańskiego znajduje się na stronach Przewodnika Katolickiego. Fragmenty Biblii tłumaczonych dla żon Władysława Jagiełły można znaleźć w sieci na stronach serwisu Staropolska Online - warto na nie rzucić okiem, żeby przekonać się, czy przekład da się czytać po 600 latach...
XV w. - tłumaczenia Nowego Testamentu (co najmniej ewangelii), niezachowane. Istnieją częściowe odpisy i konkordancje tych tłumaczeń: Ewangeliarz z warszawskiej biblioteki Zamojskich, Rozmyślania przemyskie i inne.
XVI w. - Psałterze: Wróbla (1539), Reja (1541), Kochanowskiego (1579)
XVI / XVII w. - Nowy
Testament - wydane drukiem przekłady,
które przygotowali:
- Stanisław Murzynowski
(1551) - przekład luterański; jest pierwszy polski przekład
bezpośrednio z języka greckiego - z tekstu opracowanego przez Erazma z
Rotterdamu, jest to również pierwszy polski przekład Nowego
Testamentu wydany drukiem;
- Marcin Bielski
(1556) - katolicki przekład z łacińskiej Wulgaty;
- Jan Nicz
(1561) - katolicki przekład wchodzący w skład Biblii Leopolity; Biblia
Brzeska (1563) - przekład ewangelicki całego Pisma Świętego (więc
oczywiście również Nowego Testamentu);
- Szymon Budny
(1570) - protestancki przekład wchodzący w skład wydrukowanej w 1574
roku Biblii Nieświeskiej;
- Marcin Czechowic
(1577) - przekład protestancki (wydrukowany w Rakowie na użytek arian);
- Jakub Wujek (1593) - katolicki
przekład, który wszedł w skład Biblii ks. Wujka, wydanej
jako całość w roku 1599;
- Walenty Szmalec
(1606) - przekład protestancki, przygotowany przez pastora
unitariańskiego z Rakowa;
- Daniel Mikołajewski
(1606) - protestancki przekład wchodzący w skład Biblii Gdańskiej
(skany tego przekładu są dostępne online na stronach Wielkopolskiej
Biblioteki Cyfrowej).
Wiadomo, że istniał także protestancki przekład Marcina Janickiego (początkowo współpracującego z Mikołajewskim przy tłumaczeniu Biblii Gdańskiej), jednak zaginął. Okres wydawania tych przekładów nazwano "złotym wiekiem Biblii polskiej"; kolejne nowe tłumaczenia - nie licząc rewizji istniejących przekładów - pojawiły się dopiero po II wojnie światowej...(Nowy Testament ks. Dąbrowskiego - 1949, Biblia Tysiąclecia - 1965, protestancka Biblia Warszawska - 1975).
Dziewięć polskich przekładów Nowego Testamentu z okresu zwanego "złotym wiekiem Biblii polskiej": 1551 Stanisław
Murzynowski *te przekłady weszły następnie w skład tłumaczenia całej Biblii |
I ważne przypomnienie już na sam koniec - listę wszystkich polskich przekładów Biblii z ich opisami znajdziesz na stronie BibliePolskie.pl - zachęcamy do odwiedzenia tej witryny.
| Biblia - prywatna strona o Piśmie Świętym. 2003-2024 |