Pismo

Czytelnia

Powstawanie Biblii

Początki pisma

Nie byłoby Biblii, gdyby nie rozwinęło się pismo. Ten oczywisty fakt skłania nas do rzutu oka na początki pisma i jego rozwój. Nie chcąc wpadać w głębiny teorii napiszemy w tym miejscu tylko tyle, że można mówić o dwóch zasadniczych grupach systemów pisma: logograficznym i fonetycznym. Pismem logograficznym - operującym elementami piktograficznymi i ideograficznymi kodującymi pojęcia i elementy otaczającej rzeczywistości - było pismo hieroglificzne, a współczesnym jego przykładem jest hanzi - zestaw znaków chińskiego dialektu mandaryńskiego. Pismem fonetycznym - operującym symbolami kodującymi brzmienie dĽwięków - było pismo klinowe, a współczesne przykłady pisma fonetycznego to nie tylko alfabety (kodujące najmniejsze fragmenty mówionego języka - fonemy), ale także inne zestawy znaków, kodujące sylaby (japoński system kana), morfemy lub większe elementy. Natchnieni Autorzy ksiąg biblijnych posługiwali sie dwoma alfabetami pisma fonetycznego - hebrajskim i greckim.

Początki pisma sięgają czasów sprzed 3000 r. przed Chrystusem. Najstarsze zachowane zabytki pisma pochodzą z obszarów Bliskiego Wschodu i Egiptu i są zapisane dwoma rodzajami pisma: pismem hieroglificznym lub klinowym - rozwijały się one równolegle.

Pismo hieroglificzne wywodzi się z Egiptu, po uproszczeniu powstało z niego pismo hieratyczne i demotyczne. Również ono było w użyciu aż do okresu rzymskiego. Najstarsze utwory z tego terenu to utwory mądrościowe (III tysiąclecie przed Chr.), kosmogonie, "Księgi Umarłych".

Pismo klinowe (wymyślone przez Sumerów i używane w obrębie języków: sumeryjskiego, akkadyjskiego, huryckiego i ugaryckiego) było pismem fonetycznym złożonym z całkowitej liczby ok. sześciuset znaków (mimo to - zostało "odszyfrowane" przez naukowców!). Było ono używane na Bliskim Wschodzie przez ok. trzy tysiąclecia, podlegając licznym zmianom.

Poza zapisami o treści ekonomicznej i administracyjnej dobrze znanymi zabytkami piśmiennictwa z Mezopotamii są mity i epopeje, również umowy gospodarcze i społeczne (np. kodeks Hammurabiego) oraz kroniki rodzinne. Cały szereg dialektów utrudnia odczytanie wielu tekstów pochodzących z Mezopotamii i Fenicji, zapisanych pismem klinowym. Wiele z tych tekstów stanowiły również utwory mitologiczne i poematy.

Pismo klinowe przekształciło się ok. XIV - XIII wieku przed Chr. w alfabet starofenicki (najpierw pismo klinowe uległo uproszczeniu poprzez przyporządkowanie około 30 znaków różnym spółgłoskom, potem zredukowano ilość znaków do 22). Forma pisma klinowego dała początek wszystkim póĽniejszym alfabetom, m.in alfabetowi hebrajskiemu (w czasach biblijnych nie posiadającemu oznaczenia spółgłosek) oraz greckiemu (innowacją Greków było dodanie do alfabetu znaków oznaczających samogłoski).

Można powiedzieć, że pierwszym "prawdziwym" alfabetem (z oznaczeniem samogłosek) był alfabet grecki (początki I tysiąclecia p.n.e.). - z jednym zastrzeżeniem: używano majuskuły (tzn. wyłącznie dużych liter).

Warto uświadomić sobie w tym miejscu, że starożytne teksty biblijne były pisane alfabetem hebrajskim bez oznaczonych samogłosek oraz alfabetem greckim bez rozróżnionych dużych i małych liter, bez zachowanych przerw między wyrazami i bez współcześnie używanych znaków przestankowych. Nawet świetnie znając alfabet hebrajski lub grecki, niełatwo odczytywać te teksty (zaznacz ten rozdział, skopiuj do notatnika, usuń samogłoski ... i zobacz, jak się czyta:)- dlatego w lekturze Biblii w językach oryginalnych korzystamy najczęściej z opracowanych przez naukowców wydań krytycznych, z dodaną strukturą tekstu. Piszemy o takich wydaniach krytycznych kilka zdań na stronie W jakich językach napisano Biblię.

Biblia - prywatna strona o Piśmie Świętym. 2003-2024